سال 1401 چه اتفاقی برای مایحتاج عمومی می‌افتد؟ رییس اتاق بازرگانی ایران و سوییس: اثرات حذف ارز 4200 تومانی در حال نمایان شدن است گروه اقتصادی جدیدترین گزارش مركز آمار ایران از ثبت تورم 478.3 درصدی در قیمت كالاهای وارداتی در چهار فصل منتهی به پایان پاییز امسال حكایت دارد. گرچه این شاخص نسبت به تابستان امسال 35.5درصد كاهش یافته است، اما ثبت این تورم بدین معناست كه قیمت كالاهای وارداتی (مبتنی بر داده‌های ریالی) در طول چهار فصل به‌طور میانگین بیش از 5.5 برابر رشد داشته‌اند و به گفته كارشناسان اقتصادی قیمت كالاهایی كه تاكنون ارز ترجیحی دریافت می‌كرده افزایش می‌یابد. ارز ترجیحی از فروردین ۱۳۹۷ وارد چرخه تجاری شد و بعد از اینكه برای تمامی اقلام وارداتی اختصاص پیدا كرد، این رویه اصلاح و به تدریج لیست اقلام دریافتی كاهش یافت و حدود دو سالی است كه فقط برای هفت قلم گندم، جو، كنجاله سویا، ذرت، روغن، دانه‌های روغنی و بخشی از دارو، تجهیزات و ملزومات پزشكی پرداخت می‌شود. در این فاصله حدود چهارساله با رشد قیمت ارز در بازار و سامانه نیما، رانت ارز ۴۲۰۰ نیز سنگین‌تر شد آن‌هم در شرایطی كه كالای رسیده به دست مردم منطبق با نرخ ارز دریافتی نبود. در بودجه امسال مقرر بود دولت بعد از شش ماه نسبت به تعیین تكلیف ارز ۴۲۰۰ اقدام كند كه گزارش‌های بانك مركزی نیز نشان داد حدود هشت میلیارد دلاری كه برای استفاده از این ارز تعیین شده بود در نیمه اول امسال به پایان رسید، از این رو بحث حذف ارز ترجیحی حتی برای نیمه دوم هم مطرح شد ولی ظاهرا هنوز اجرایی نشد اما در جریان حذف ارز ترجیحی با وجود تاكیدی كه از سوی مسوولان و كارشناسان بر رانت سنگین و تبعات ادامه ارایه آن وجود دارد موضوع افزایش قیمت‌ها و تورم بعد از آن و نوع مدیریت دولت بعد از حذف بسیار حائز اهمیت است، بنابراین بخشی از تبعات تورمی حذف این ارز می‌تواند ناشی از جولان سوءاستفاده‌كنندگان از جو روانی حذف ارز ۴۲۰۰ در اقلام مصرفی مردم باشد. ضرورت حفظ ارزش ریال شریف نظام مافی، رییس اتاق مشترك بازرگانی ایران و سوییس در مورد تغییر قیمت كالاهای وارداتی به «اعتماد» گفت: با توجه به اینكه پیش از این ارز كالاهای وارداتی یارانه‌دار بود مبلغی كه برای واردات كالاهای اساسی تخصیص پیدا می‌كرد شامل این ارز یارانه‌دار می‌شد. حتی پیش از تحریم‌های حداكثری علیه ایران نیز ارزش ریال باز هم واقعی نبود و دولت روی ارزش ریال یارانه می‌داد و از این جهت واردات كالا نسبت به ریال بسیار ارزان تمام می‌شد. نظام مافی خاطرنشان كرد: از زمانی كه تحریم‌های حداكثری رخ داد و بانك مركزی هم نتوانست ارزش ریال را همانند گذشته حفظ كند و یارانه ارز برداشته شد واردات كالاها هم گران شدند و نهایتا می‌بینیم كه اثرات حذف ارز 4200 تومانی روی كالاهای اساسی و به خصوص نهاده‌های دام و طیور كم‌كم در حال مشخص شدن است. رییس اتاق مشترك بازرگانی ایران و سوییس تصریح كرد: هرچند این موضوع یك امر طبیعی است، چراكه زمانی كه یارانه ارزی را برمی‌دارند مسلما این اتفاقات نیز رخ می‌دهد و باید گفت در كوتاه‌مدت این موضوعات راهكاری ندارند اما در درازمدت ما باید به دنبال اقتصادهایی باشیم كه به گونه‌ای شبیه اقتصادهای آزاد جهانی هستند كه بخش خصوصی بتواند به معنای واقعی در بازارها رقابت داشته باشد و توانایی كشف بازارهای صادراتی را نیز داشته باشد. این فعال حوزه تجارت خارجی ادامه داد: تا زمانی كه بخش خصوصی در ایران صادرات‌محور نباشد و بخش دولتی نیز در تمامی امور اقتصادی مداخله داشته باشد وضعیت مطلوبی كه ارزش ریال باید داشته باشد را نمی‌توانیم به دست آوریم. الزام بر عدم مداخله دولت بر امور بازار رییس اتاق مشترك بازرگانی ایران و سوییس در ادامه گفت: فعالیت‌های تجاری نیز شبیه بازی شطرنج است كه چندین مهره متفاوت دارد و این مهره‌ها باید به گونه‌ای حركت كند كه فعالان اقتصادی به نتیجه مطلوب خود برسند و یكی از آنها عدم مداخله دولت در امور بازار است، البته موارد دیگری نظیر گمرك، قوانین واردات و صادرات و قوانین ارزی نیز مطرح است اما برای پیشرفت اقتصاد باید یكسری عوامل در كنار یكدیگر قرار گیرند تا به جهش ارزش پول ملی بینجامد. نظام مافی در مورد احتمال به سرانجام نرسیدن برجام نیز گفت: در این صورت همین رویه كنونی ادامه پیدا می‌كند. البته ممكن است شرایط مقداری هم سخت‌تر از قبل شود اما در كنار این موضوع مساله متفاوت دیگری كه این روزها وجود دارد جنگ روسیه و اوكراین است كه در این صورت بعید است امریكا تحریم‌های ایران را لغو كند. او در پاسخ به این پرسش كه اگر برجام نهایی شود وضعیت را چطور ارزیابی می‌كنید، گفت: انتخابات ریاست‌جمهوری امریكا در سال 2024 انجام می‌شود و ممكن است با شخصی مانند «دونالد ترامپ» یا فردی با عقاید و نگاه سیاسی او مجددا روبه‌رو شویم و تا زمانی كه مسائل جناحی در امریكا این‌گونه پیش می‌رود نمی‌توان به شركت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت در ایران امیدوار بود، چراكه طرف امریكایی حاضر نیست تضمین‌های لازم را برای درازمدت بودن تعهدات برجام به ایران بدهد و از این نظر می‌توان درك كرد كه چرا شركت‌های خارجی تمایل زیادی برای نهایی شدن برجام ندارند، چراكه در واقعیت چندان تغییری در سرنوشت آنها نیز نمی‌كند. موجودی غلات در جهان به ادامه جنگ روسیه و اوكراین وابسته است رییس اتاق مشترك بازرگانی ایران و سوییس با اشاره به ادامه جنگ روسیه و اوكراین افزود: این موضوع روی موجودی غلات در جهان اثرگذار است. اول اینكه كشت غلات در اوكراین به‌طور قطع افت خواهد كرد و روسیه نیز برای صادرات غلات با مشكل مواجه می‌شود هر چند ممكن است تناژ تولیدات در روسیه افت نكند اما امكان معاملات در این كشور كاهش پیدا می‌كند و در ایران نیز در زمینه گندم، جو و ذرت دامی با كمبود مواجه می‌شویم و برای این اقلام كه متكی به واردات هستیم با چالش‌هایی روبه‌رو خواهیم شد البته در بخش گندم كمتر این اتفاق می‌افتد، چراكه در این بخش تولیدات بالاست اما در صورتی كه سال كم‌آبی داشته باشیم روی تناژ تولیدات گندم تاثیرگذار است، همان‌گونه كه امسال نیز حدود 6 تا 7 میلیون تن گندم وارد كشور شد. نظام مافی در ادامه گفت: در این شرایط حساس معمولا «مارجین» یا مقدار پولی كه باید برای گرفتن تناژ مورد نیاز غلات پرداخت كنیم بسیار بالاتر می‌رود و پیش‌بینی من این است كه برای سال 1401 نیز احتمالا قیمت غلات بین 20 تا 30درصد رشد داشته باشد. بی‌برنامگی در خریدهای خارجی كم نیست او در پاسخ به این پرسش كه به جز اوكراین از چه كشورهای دیگری می‌توان غلات وارد كرد، افزود: از كانادا، استرالیا، برزیل و آلمان می‌توان غلات وارد كرد و در این خصوص باید گفت گزینه زیاد است اما باید دید كدام گزینه زمانی كه كشور نیاز دارد ارزان‌تر تمام می‌شود. نظام‌مافی گفت: متاسفانه همه ساله برای خرید‌های كلی چه بخش خصوصی و چه بخش دولتی دقیقه نود اقدام می‌شود و هیچ‌گاه برنامه‌ریزی دقیق و جدی برای این‌گونه خریدها در سال نداریم ضمن آنكه هیچ‌گاه واردات و كشت در كشور همسو نیستند و گاهی حتی برخی كالاها با نیازهای وارداتی متضاد هم می‌شوند، از این جهت این قضیه با بی‌برنامگی همراه است و باعث می‌شود بالاترین قیمت‌ها را برای اقلام پرداخت كنیم.